Menopozda sıcak basmaları
Menopozda sıcak basmaları; Menopoz sonrası sıcak basmaları birçok kadın tarafından farklı derecelerde de olsa hissedilmektedir.
Sıcak basması baş, boyun, yüz ve dekolte bölgesindeki deride ani oluşan kızarıklıkla birlikte yoğun vücut ısısı artışı hissinin duyumsanmasıdır. Bazen bu yoğun hissin ardından terleme gözlenir. Sıcak basması birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar devam eder. Çok nadiren bir saate kadar uzar. Sıcak basmaları sık sık tekrarlar. Özellikle akşam ve gece saatlerinde daha sık gözlenmektedir. Uykudan uyanmaya neden olabilir.
Sıcak basmaları genelde 1–2 yıl sürer. Bazen 5 yıla kadar uzayabilmektedir.
Sıcak basmalarının asıl nedeni östrojen hormonundaki azalmadır. Fakat başka bazı hastalıklarda da sıcak basması olabileceğinden durumun sadece menopoza bağlanması doğru olmaz. Özellikle altta yatan bir tiroid hastalığı, kanser, lösemi araştırılması gereken hastalıklardandır. Menopoza bağlı sıcak basmalarında tipik olarak FSH seviyesi yükselmiştir.
Menopoza bağlı sıcak basmalarında östrojen tedavisi oldukça faydalıdır.
Menopozda sıcak basmaları Tedavisi
Sıcak basmaları tedavi etmeyi gerektiğinde pek çok seçenek aşağıda listelenecektir. En iyi tedavi semptomların ciddiyetine, kişinin yaşam kalitesini ne kadar etkilediğine, sağlık profiline, kişisel tercihlere göre yapılır.
Menopozda sıcak basmaları önlemek için Yaşam tarzı değişiklikleri:
Araştırmalar tarafından çok destek görmese de, zararı bulunmayan, ucuz bir yöntemdir. Bazen sıcak basmalarını iyileştirebilir.
Sıcak basmalarını tetikleyen uyarıcılardan uzak durmak (örneğin; sıcak ortam, saç kurutma makinaları, sıcak içecekler, acı gıdalar), alkol, kafein, sigara kullanmamak.
Stresi azaltmaya yönelik düzenli egzersiz yaparak dinlendirici uyku sağlamak. Meditasyon, yoga, biofeedback, akupunktur veya masaj gibi rahatlatıcı yöntemler
Pamuklu giysiler kullanmak, klima ile ortamın serinleştirilmesi, yastık altına soğuk pack uygulamak, gece uyanınca başucunda soğuk su bulundurmak. Tekrar uyumak için kitap okumak, terletmeyen-nem çekici yatak çarşafları kullanmak
Sıcak basması semptomunun başında karın kaslarını kullanarak derin, yavaş burundan nefes almak ve ağızdan nefes vermek.
Menopozda sıcak basmaları için Reçetesiz ilaçlar:
Yarar sağladığı kullanıcıları tarafından belirtilinirse de bilimsel çalışmalar ile yararı kanıtlanmamıştır. Çoğu uzman bu görülen yararın “plasebo etkili” olduğunu düşünmektedir ve bu plasebo etkili yarar çalışmalarca gösterilmiştir.
Isoflavinler (zayıf, bitkisel etkili östrojenler) çoğunlukla soya gıdalarında bulunur, ayrıca diyet destek ilaçları olarak da bulunabilir. Orta derecede sıcak basmalarını %15 ile %30 azalttığı tespit edilmiştir. Buna karşılık diğer çalışmalar bu ilacı etkisiz bulmuştur. Günlük 1 veya 2 porsiyon soya gıdası alındığında (25gr soya proteini) diyet destek ilacından daha yararlı bulunmuştur. Soya fasulyesi veya fındığı yaralı seçeneklerdir. Meme kanseri geçirmiş kişilere önerilmez.
“Black cohosh” içeren diyet desteği ilaçları da sıcak basmalarını azaltabilir. Bu üründen olan Remifemin Almanya’da iyi kalite kontrolü altında üretilir. Günde 2 kez 20mg tablet 8 ile 12 hafta kullanımı orta derece ateş basmalarını azaltır, fakat tüm çalışmalar bunu ispatlayamamıştır. Yan etkileri, gastrointestinal yan etkileri nadiren de karaciğer hasarı şeklindedir. Geniş çaplı yapılan bir çalışmada günde 40mg 1 yıl süre ile black cohosh kullanan kişilerin endometriumda kalınlaşma izlenmemiştir. Bir yılı aşan kullanım ile ilgili araştırma, veri olmadığından etkileri bilinmemekte.
Tropikal progesteron kremleri, bitkisel primrose oil içeren tabletler, ginseng, kava, adaçayı gibi ürünlerin etkinliği bilimsel çalışmalar ile kanıtlanmamıştır.
Menopozda sıcak basmaları için Reçeteli ilaçlar:
Bu grup ilaçlar ciddi sıcak basmalarına kanıtlanmış en etkin ilaçlardır. Hepsinin yan etkileri veya kontrendikasyonları vardır. Her kadına uygun olmayabilir.
Sistemik östrojen tedavisi: Düşük dozları ile bilinen en etkili sıcak basmalarını önleyici tedavilerdir. Sıcak basmaları için F.D.A. (U.S. Food and Drug Administration) tarafından onaylanmış tek tedavidir. Onaylanmış endikasyonu orta derece ile ciddi sıcak basmalarına yöneliktir. Bazı kadınlar tedaviye başlayınca hemen yarar görürken, çoğu 6 ile 12 haftalık kullanım ile maksimum etki sağlar. Sistemik tedavi kullanıldığında mümkün olan en düşük doz, en düşük süre ile kullanılarak yüksek doz ve uzun kullanımın getireceği zararlardan uzaklaşılmış olur.
Diğer hormonal ilaçlar: Bu grup ilaçlar resmi olarak sıcak basmaları endikasyonu için onaylanmış olmasalar da bu şikayetler için kullanılabilinir. Örneğin, doğum kontrol ihtiyacı olmayan fakat sıcak basması şikayeti mevcut perimenopozal sağlıklı sigara kullanmayan bir kadın östrojen-progesteron içeren doğum kontrol hapları kullanabilir.
Hormonal olmayan ilaçlar: Hormon kullanma opsiyonu olmayan kişilerde söz konusudur. Bu grup ilaç da resmi olarak sıcak basmalarına yönelik onay almamış ama bazı araştırma sonuçlarınca desteklenen bir tedavidir. Bu grupta migren veya epilepsi tedavisinde kullanılan gabapentin (Neurontin), depresyon tedavisinde kullanılan paroksetin (Paxil), fluoksetin (Prozac), venlafaksin (Effexor), hipertansiyon tedavisinde kullanılan metildopa (Alfamet) ve klonidin bulunur.
Bilinmelidir ki, tedavi kesilmesi ile semptomlar tekrar görülebilir, kişi her zaman tedavi sürecinde veya yan etki oluştuğunda hekimi ile irtibat halinde olmalı. Östrojen için önerilen tedaviyi kesme şekli, semptomların geri gelmemesi açısından azaltarak kesilmesi şeklindedir.