Doğum Kontrol Hapları

 doğum kontrol hapları (Kombine oral kontraseptifler)

Doğum kontrol hapları denildiğinde anlaşılan haplar genelde kombine haplardır. Östrojen ve progesteron hormonunu birlikte içermektedirler. Genelde 21 haptan oluşurlar. 1–21 günler arası kullanılıp 1 hafta ara verilerek kullanılırlar. Düşük doz olanlarda östrojen hormonu azdır. Bu nedenle düşük doz ve yüksek doz olarak iki tüpi vardır. Bu hapların temel olarak etkinliği yumurtlama adı da verilen ovulasyonu baskılamalarıdır. Yumurtalıkların yumurta üretme fonksiyonunu baskılarlar.

doğum kontrol hapları
doğum kontrol hapları

Hormonal yöntemlerden en çok bilineni doğum kontrol haplarıdır. Bu haplarda içerdikleri hormonlara göre iki tiptir. Sadece progesteron hormonu içerenler ve kombine yani hem östrojen hende perogesteron hormonu içerenler olarak ayrılırlar. Hormonal yöntemler içinde haplar dışında deri altına uygulanıp sürekli ve belli düzeyde hormon salgılayan implantlar ve enjeksiyon olarak uygulanan yöntemler sayılabilir.

Oral kontraseptifler (doğum kontrol hapları)

Sadece progesteron içeren haplar(mini haplar)

Sadece progestoron içeren haplara minihap imside verilmektedir. Hergün ara vermeden kullanılırlar. Bu haplar genel olarak yumurtlama yani ovulasyonu baskılarlar. Aynı zamanda rahim içinin gebeliğin yerleşimine uygunsuz bir ortam haline gelmesine neden olarak doğum kontrolü sağlamaktadırlar. Rahim ağzından spermlerimn geçişine engel olmaları da başka bir korunma mekanizmasını oluşturur. Mini hapların etkin olabilmesi için her gün ve aynı saatte alınmaları şarttır. Bu nedenle kullanımı sıkıntılıdır. Hapın alımı 3 saat gecikirse koruyuculuğu kaybolmaktadır. Mini haplar düzensiz adet kanamalarına neden olmaktadır. Özellikle emziren annelerde başka bir kontrol yöntemi kullanılamıyorsa tercih edilmektedir.

Doğum Kontrol Hapı

Doğum kontrol haplarının pıhtılaşma sorunu olan kimselerde, kalp ve damar hastalığı olanlarda, sigara içenlerde kullanımı önerilmez. Kan basıncını arttırıcı etkileri nedeniyle hipertansiyonu olan kadınlarda kullanılması önerilmez. Yüksek doz içerenlerin şeker hastalığı olan kadınlarda kullanılması sakıncalara neden olabilir.

Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımının karaciğer üzerinde yan etkileri de söz konusudur. Hepatit ve kronik karaciğer hastalıklarında kullanımı önerilmez.
Özellikle meme kanseri riskinde genetik yatkınlığı olan kimselerde 4 yıldan uzun kullanımda riski 4 kat arttırdığı gözlenmektedir. Total meme kanseri riskinde1,2 kez artış tespit edilmiştir.
Rahim kanseri( endometrium kanseri) riskinde azalmaya neden olurlar.
Doğum kontrol hapları yumurtalık kanser riskinde azalmaya neden olmaktadır.

Doğum kontrol hapları aşağıdaki durumlarda kullanılmamalıdır.

  • 35 yaş üzerinde sigara içenler
  • Migrenli kadınlar
  • Kalp yetmezliği olanlar
  • Şeker hastaları
  • Koroner kalp hastaları
  • Kan yağları yüksek olanlar
  • Lupus hastaları
  • Daha önce damar pıhtılaşma sorunu yaşayanlar ya da riskli olanlar

Kombine doğum kontrol hapları (oral kontraseptifler)

Sadece progesteron içeren haplar (mini haplar)

Sadece progestoron içeren haplara minihap imside verilmektedir. Hergün ara vermeden kullanılırlar. Bu haplar genel olarak yumurtlama yani ovulasyonu baskılarlar. Aynı zamanda rahim içinin gebeliğin yerleşimine uygunsuz bir ortam haline gelmesine neden olarak doğum kontrolü sağlamaktadırlar. Rahim ağzından spermlerimn geçişine engel olmaları da başka bir korunma mekanizmasını oluşturur. Mini hapların etkin olabilmesi için her gün ve aynı saatte alınmaları şarttır. Bu nedenle kullanımı sıkıntılıdır. Hapın alımı 3 saat gecikirse koruyuculuğu kaybolmaktadır. Mini haplar düzensiz adet kanamalarına neden olmaktadır. Özellikle emziren annelerde başka bir kontrol yöntemi kullanılamıyorsa tercih edilmektedir.

Yazar: Op. Dr. Yakup Şensoy